L O P E N D D O O R
N I E U W G E I N
Lopend door Nieuwegein zie ik brede kanalen en drukke snelwegen door het drukke land gaan.
Op deze site gedichten over Nieuwegein met een stukje geschiedenis.
De gedichten zijn gemaakt door de Nieuwegeinse dichter Ton de Gruijter.
Ton publiceerde vier bundels, ‘meer dan broos’ (2009), ‘brand op de lippen’ (2011), ‘het schaafsel der jaren’ (2013) en ‘groeten uit nieuwegein’ (2014).
Laatstgenoemde bundel is een selectie van teksten over Nieuwegein, die hij sinds begin 2011 wekelijks aanlever voor de plaatselijke weekkrant.
Deze gedichten bepalen vaak voor mij mijn hardlooproute van huis naar werk en andersom.
De foto's zijn dus van mij, de gedichten van Ton.
Vanmorgen redelijk vroeg opgestaan om dezelfde route te doen als gisteren. Inderdaad opnieuw 14 kilometer alleen deden we er vanmorgen iets langer over, namelijk 1 uur 26 minuten, wat weer neerkomt op een tempo van 6 min 6 sec per kilometer.
We liepen weer voorbij Vreeswijk en weer langs de Lek. Het was weer een fraai gezicht met de opkomende zon.
De Lek is een rivier die vanaf Wijk bij Duurstede de voortzetting vormt van de Nederrijn en zich bij Kinderdijk verenigt met de Noord: als Nieuwe Maas zet de rivier zich in westelijke richting voort. De lengte bedraagt 62 kilometer.
met ruimte voor de uiterwaarden
waar koeien dwalen, soms wat paarden,
een schipper kalm zijn richting vindt
dan geeft ze ons wat licht plezier
dan hoort men hier wat klaterstemmen
van kind’ren die in ’t water zwemmen
dat is de lek, zo stroomt ze hier
en soms dan zwelt ze en haar kant
verzadigd door haar nat en regen
houdt haast haar kracht niet langer tegen
en dan bedreigt ze lager land
de mens die hier het landschap kneedt
versterkt dan sluizendeuren, dijken
opdat zij niet voor haar bezwijken
en zij niet doet zo als zij heet
De route van vanmiddag, van werk naar huis, bedroeg 14 kilometer waarvoor ik 1 uur 24 minuten nodig had, ging langs het Lekkanaal.
Het Lekkanaal eindigt in de Lek.
Daar heb je een fraai uitzicht op Vreeswijk, de Lek en Vianen. Daar bevindt zich daar een zogenaamde balkenloods, met een met bankje om even te zitten, te kijken, te babbelen. Vroeger was dit één van de opslagplaatsen van balken die dienden om de sluisdeuren te versterken, nu is het gewoon mooi. en dat is net zo belangrijk.
Balkenloods
’t herinnert nog aan vroeger tijd,
toen men met dijk en sluis, desnoods
versterkt met balken uit de loods
op waterdruk was voorbereid
maar toen men dikker deuren kreeg,
verloor de balk haar praktisch nut
de sluis wordt verder niet gestut,
de loods mocht blijven, maar is leeg
’t is nu een mooie mijmerplek
zo mag ze altijd blijven staan
en biedt ze in het druk bestaan
een rustpunt aan de brede
lek
© ton de gruijter
Ook vandaag liep ik
richting IJsselstein. Ik maakte een ronde door Park Oudegein en rond het IJsselbos. De naam Oudegein is afgeleid van het riviertje de Geine dat vanaf het huidige Oudegein naar
de IJssel stroomde. Na het graven van de Vaartsche Rijn in 1127 werd het deel van een belangrijke waterverbinding met de stad Utrecht. In 1423 is er het klooster
Nazareth gesticht. In 1572 werd het klooster verlaten en bleef er alleen een buurtschap over, genaamd Geinoord en een gelijknamige weg. De voormalige buurtschap en weg zijn sinds het
ontstaan van Nieuwegein onderdeel van de wijk en het park Oudegein. Deze laatste is vernoemd naar Huis Oudegein, welk zijn oorsprong heeft in de tijd van Geyne.
‘met recht’
recreëren
Vandaag liep ik vanaf
mijn werklocatie richting IJsselstein. Op de grens van Nieuwegein en IJsselstein staat de watertoren en is in 1911 door het Gemeentelijk Waterbedrijf van IJsselstein gebouwd. Door latere
grenscorrecties is het nu op Nieuwegeins grondgebied terecht gekomen. De
toren is van cultuurhistorisch belang vanwege de functie en is tevens van beeldbepalende waarde vanwege de ligging langs de Hollandsche IJssel. De toren is van binnen (op afspraak) te
bezichtigen. De buitenkant is er altijd voor wie maar wil zien.
Deze donderdagmiddag ging de hardloopforens van werk naar huis door de wijk Doorslag
Binnen deze wijk bevindt zich ook de Verhoevenwijk: een wijkje van 87 woningen, eind jaren 80 gerealiseerd door Jan Verhoeven . Een aantal rond een achthoekig pleintje gebouwde woningblokken zijn via overbouwingen en poorten met elkaar verbonden tot een labyrintisch geheel.
Zwaluw, Putter en een deel van de Leeuwerik vormen een pittoreske wijk met deze bijzondere architectuur
Toen is langs de Putter liep dacht ik even dat er hier gezwommen kon worden want langs de waterkade bevonden zich een aantal trappen. Maar gezien de waterkwaliteit lijkt mij dat toch niet echt verstandig.
Wat de functie van deze watertrappen dan wel is: wie het weet mag het zeggen.
Watertrappen
heeft u geen geld voor ’n eigen boot
maar speelt u toch graag in het nat?
dan helpt men u in deze stad
graag ván de wal tot ín de sloot
de putter biedt u watersport,
beschut, kleinschalig en privé
u kunt voorzichtig naar benee
tot u door d’ sloot omsloten wordt
maar als u weer naar huis verlangt,
of u voelt té veel nattigheid,
dan is ’t ook dáár op voorbereid
met wanden waar een trap aan hangt
© ton de gruijter
Omdat ik vandaag dezelfde route naar mijn werk liep als gisteren naar huis kwam ik weer door de Herenstraat.
Het water langs deze weg heet Doorslag en gaat over in de Vaartse Rijn. Op dit punt is in 1671, na vele jaren van wateroverlast, een schutsluis aangelegd.Aan de westzijde van deze sluis staat sinds de tweede helft van de zeventiende eeuw ‘Huis de Doorslag.’ In de achttiende eeuw was het een logement, vanwaar de tolbrug werd bediend. Vanaf 1603 lag hier een vaste brugverbinding, die in 1883 door een draaibrug werd vervangen. De huidige brug, de Doorslagbrug uit 1978, ligt enkele honderden meters zuidelijker. Een roestend draaiwiel herinnert bij de doorslag in jutphaas nog aan de vroegere sluis.
rust roest
’t is kalmer in de stad, u merkt,
voor velen is ’t vakantietijd
dat viert men graag en uitgebreid,
nu zijn we even uitgewerkt
we gaan naar ’t bos of naar de kust
in buitenland, hotel of tent
we worden door onszelf verwend
want nu moet worden uitgerust
maar weet u dat veel rusten roest,
straks zijn de spieren slap en zacht
dan kost het starten heel veel kracht
ik vond da ‘k hier op wijzen moest
© ton de gruijter
Vandaag liep ik na werktijd van het kantoor in Utrecht Zuid langs het Merwedekanaal richting de Jaarbeurshallen. Bij de
Douwe Egberts stak ik het Amsterdam-Rijnkanaal over en vervolgde mijn route langs dit kanaal naar Nieuwegein-Fokkesteeg. Door de Herenstraat fiets of loop ik altijd als ik naar mij werk ga
en daarbij valt mij altijd het bedrijvenpand op: vreemd, een bedrijventerrein midden in het centrum. Echter, de nieuwbouw heeft zich om
oud-jutphaas had heenontwikkeld. En altijd als ik hier dan langs loop of fiets dan werk steevast een blik op ‘van bentum constructies en
stalen ramen b.v.’ een stoer bedrijf leek me dat, waar met precisie stevig spul werd gefabriceert door vaklieden. De hallen staan leeg, de boedel is weg, de zaak failliet. Gaat ook dit pand
richting kommer of trappelt men om herbestemming te bieden?
Lege hallen aan de herenstraat
Wie heel goed ruikt, ruikt hier nog roest
dat hangt nog in de lege hallen
maar verder hoort men spelden vallen
want heel ’t bedrijf houdt zich nu koest
de markt was kwaad, het tij verkeerd
voor ’t construeren van metalen
het coaten of met verfspuit stralen
men noemt het deftig ‘gefailleerd’
en wat aan boedel waarde had
voor ’t lassen, ponsen of het boren,
de herenstraat zou ’t nooit meer horen
het werd geveild, het bracht nog wat ..
de markt was kwaad, en tegenwind
verdreef de vaklui, ‘stalen handen’
het dak rust nu op kale wanden
ik hoop dat ’t herbestemming vindt
© ton de gruijter
De ochtendloop naar mijn werk ging van het kanaal voorbij het ziekenhuis over de Randijk. Aan het eind hiervan, voorbij de Buizerdlaan staat een fraaie dubbele rij bomen, mooi om er eens even stil te blijven staan.
Wachters
zo plechtig staan ze, bast na bast
als wachters in een stramme rij
met hoge kronen, boven mij,
en wortels, in de aarde vast
zo houden zij de lucht in toom
voorkomen dat zij nederdaalt
een jonge wolk, die wat verdwaalt
hervindt door hen de juiste stroom
maar stel dat ’t hier eens buigt of kromt,
dat boom na boom zijn plicht verzaakt
en dat doordat de linie kraakt
de hemel op de aarde komt
© ton de gruijter
Met enig recht is de stad fier op het transformeren van leegstaande kantoorpanden naar woonbestemming. Toch is het de vraag of dat op termijn toereikend zal zijn. De druppels op de gloeiende plaat, u weet wel.
Zo liep ik vanmiddag tijdens mijn hardloopronde van werk naar huis langs eens het voormalig pand van ‘Allianz’ aan de Buizerdlaan. Leeg en stil, waar het voorheen een aardige drukte was. Dat is óók leegstand, het ontbreken van werk. Mooi pand, met al dat spiegelend glas.
bespiegeling
de vloeren leeg, ik tel er elf
met wanden om in weg te dromen
het spiegelt lucht, het spiegelt bomen
en ’t spiegelt bovenal zichzelf
de oude plek van ‘allianz’,
voorheen de ‘zwolsche algemeene’
de reuring is al lang verdwenen
wat bleef is slechts de oude glans
ik zou zo graag een bordje ‘vol’
zien staan bij ’t terrein voor ’t parkeren
en dat mevrouwen en meneren
voldoening vinden in een rol
© ton de gruijter
Zoals je ziet op de foto was het ook nu een druilerige ochtend toen ik van huis naar mijn werk liep. Maar op een mooie, zonnige dag is het goed toeven hier.Voor het theater de Kom en het stadhuis ligt een heuse stadsboulevard, ook onderdeel van het centrumplan. Op een smalle strook langs de vaart kun je je bootje aanleggen, de hond uitlaten of een boekje lezen op de vele bankjes.
stadsboulevard
het is nog strak, het nieuw trottoir
wat bankjes bruinen op een rij
een fietspad langs de ene zij,
de stad heeft hier haar boulevard
een tijdelijke kapitein,
het kind, verveeld, het is het zat,
en moeder, op de voorplecht plat,
zo doen ze even nieuwegein
een ander haalt het anker op
’t onwennig sjorren aan de tros
het bier gaat hoog, het schip is los,
glijdt zachtjes naar een nieuwe stop
wat foto’s nog, het loom gebaar
-routine van de boottoerist-
straks weet eenieder die ’t niet wist
‘die stad heeft ook een boulevard’
© ton de gruijter
Maandag, 13 juli 2015
Vandaag liep ik in een druilerig weertje van werk naar huis via IJsselstein. Hierbij liep ik ook langs het Sint Antonius
Ziekenhuis. Daar staat voor de hoofdingang het bijna 6 meter hoge kunstwerk "Circle of Life". "Circle of Life" is een creatie van de wereldwijd bekende beeldend kunstenaar Jits Bakker. Het
bronzen beeld stelt een mensfiguur voor (arts of patiënt) die de zon (bron van het leven op aarde) vasthoudt. Een soortgelijke sculptuur staat ook bij de ziekenhuislocatie in Utrecht en vormt met
het kunstwerk in Nieuwegein een twee-eenheid, en verbindt zo virtueel beide ziekenhuizen. "Circle of Life" is een cadeau van de Raad van Toezicht aan alle medewerkers van het
ziekenhuis.
het vangen van de zon
Zondag, 12 juli 2015
Tijd geleden dat ik in het weekend heb hardgelopen maar deze zondag heb ik ruim 19 kilometer afgelegd.
Dit keer ben ik voor het eerst het Amsterdam-Rijnkanaal overgestoken via de nieuwe fietsbrug bij de Plofsluis.
De 220 meter lange fietsbrug verbindt Houten via de Plofsluis in Nieuwegein met Utrecht-West. Hij sluit aan op de snelfietsroute naar Maarssen-Breukelen-Amsterdam. De brug is een verbindende schakel in de monumentale lijn (van 85 kilometer) van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Ook sluit de brug aan op de Overeindsebrug over het nog te verbreden Lekkanaal.
Deze Nieuw Heemsteedse Brug verbindt ook de belangrijke delen van de monumentale Nieuwe Hollandse Waterlinie, zoals ‘de werken aan de Overeindseweg', de Plofsluis, Fort Jutphaas en Fort Vreeswijk. Het Rijk heeft de ambitie om de 85 kilometer lange Nieuwe Hollandse Waterlinie tussen Amsterdam en Tiel recreatief te ontwikkelen.
Vrijdag, 10 juli 2015
Zowel gisteren als vandaag liep ik tijdens mijn hardlooprondje door Park Kokkebaard. Bij dit park staat het oudste huis van Nieuwegein (1407!) met twee dichtgemetselde ramen.
Waarom? Omdat men vroeger belasting per raam moest betalen.
Het gaat om de twee oude panden aan de Nedereindseweg nummer 112-114 vlakbij het Kerkveld (daar waar Jutphaas is ontstaan!). De panden liggen op enige afstand van de straat, zijn grijs gepleisterd en hebben rode en blauwe Oud-Hollandse dakpannen. Rondom staat een haag en lindebomen. En in de buurt is zelfs een perengaard en een kastanjegaard te vinden. Deze dubbele woning was vroeger een pastorie, gebouwd in 1407. Het pand is ooit ook een boerderij geweest.
Donderdag, 9 juli 2015
Vandaag ging de hardloopforensroute naar huis via o.a. de Nedereindseweg. Tussen Nedereinseweg en Sweelincklaan ligt een kleinschalig park: park Kokkebogaard. Het is echt een buurtparkje.
Halverwege jaren zeventig is het park aangelegd. Er staan mooie notenbomen en veel vlierbessen waar je vlierbessenjam van kunt maken. In de herfst zie je de bezoekers de noten rapen en bessen plukken.
Er is een dierenweide. En er ligt ook nog een stukje met volkstuintjes. Het is niet groot, maar het geeft wel heel goed de diversiteit van het park weer. De buurtbewoners die hun hond uitlaten ontmoeten elkaar en maken een praatje ergens in het park. Een stukje park is ooit aangelegd door buurtbewoners zelf. Het is uitgegroeid tot een wildbloemenveldje met bijzondere exemplaren. Er is ook een poeletje, er wonen egels, die je zomaar in de schemer 's avonds kunt tegen komen en je hoort zomers allerlei verschillende vogels.
Dinsdag, 6 juli 2015
Vandaag liep ik dezelfde route als gisteren, alleen uiteraard nu vanaf huis naar mijn werk. Het zal opnieuw een warme dag worden daarom is het wel lekker dat ik in de gelegenheid ben 's morgens redelijk vroeg te lopen.
Gisteren liep ik langs de Plofsluis en vandaag dus weer. De Plofsluis ligt op het punt waar de Vuilcopsekanaaldijk en het Sluispad samen komen. Dit punt loopt een stuk door in het Amsterdam-Rijnkanaal. En ja, hoe heet dat nu? Het is een aanlegsteiger of toch een pier? In het gedicht wordt gekozen voor ‘pier’, dat schrijft wat makkelijker. Als het fout is, dan is het maar zo en dat geeft niet. In ieder geval, het loopt nog een aardig eind door het kanaal in. Er staat een bord bij, ‘verboden toegang’. Het blijkt een plaats te zijn waar schepen met gevaarlijke stoffen mogen aanleggen.
Maandag, 6 juli 2015
Van het werk naar huis via o.a Park de Geer en langs het Lekkanaal via Vreeswijk naar Fokkesteeg
De Plofsluis of keersluis bij Jutphaas is een onderdeel van de Nieuwe Hollandse Waterlinie.
De Plofsluis is een bijzondere keersluis, die bestaat uit vijf betonnen compartimenten met een relatief zwakke bodem. In de bakken kon puin worden opgeslagen. Bij oorlogsdreiging zou de bodem worden opgeblazen, waardoor de inhoud in het Amsterdam-Rijnkanaal zou storten. Het kanaal zou hierdoor worden afgesloten zodat het inundatiewater niet zou kunnen wegstromen. De sluisfunctie kon dus slechts geactiveerd worden door de plofsluis op te blazen; een actie die maar eenmalig mogelijk was.
In 1937 werd met de bouw van deze sluis begonnen, maar deze was nog niet voltooid toen de Tweede Wereldoorlog in Nederland uitbrak. Na de oorlog werd het bouwwerk nooit meer voltooid. Het Amsterdam-Rijn kanaal werd in 1952 wel voltooid. Nu is de Plofsluis in gebruik door een schietvereniging.
